ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ
1.
Η Συνεχής Αναζήτηση των Ριζών: Από την Αρχαιότητα στη Δημιουργία της Μεγάλης Στοάς
Ο άνθρωπος σε όλες τις εποχές αναζητούσε και αναζητά τις ρίζες του. Η αναζήτηση αυτή μπορεί να εξηγηθεί σαν κάλυψη κάποιας εγγενούς ανασφάλειας με την επιβεβαίωση κάποιων σταθερών σημείων αναφοράς τα οποία να φθάνουν όσο το δυνατόν πιο παλιά. Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ από πολλά χρόνια έχουν καταρριφθεί ορισμένες θεωρίες αυτές αρνούνται να εξαφανιστούν.
Στις θεωρίες για την προέλευση του Τεκτονισμού περιλαμβάνονται τα αρχαία μυστήρια, Ελλάδας, Αιγύπτου κ.ά. οι Σταυροφόροι και οι επαγγελματικές συντεχνίες. Περιλαμβάνονται επίσης οι αντίστοιχες συντεχνίες της Γερμανίας ή της Γαλλίας. Η μόνη θεωρία προϊστορίας που διατηρεί ακόμα ισχυρά στοιχεία είναι της προέλευσης από τις επαγγελματικές συντεχνίες των Τεκτόνων και ιδιαίτερα των λιθοξόων που ταξίδευαν από μέρος σε μέρος εργαζόμενοι κυρίως σε οικοδομήσεις των μεγάλων έργων της εποχής δηλαδή των Γοτθικών Ναών.
Πράγματι υπάρχουν αναμφισβήτητα στοιχεία συμμετοχής μη επαγγελματιών μελών στις συντεχνίες των επαγγελματιών Τεκτόνων, ατόμων που ονομαζόντουσαν “αποδεδεγμένοι” (accepted) και που συμμετείχαν στις “εργασίες” των επαγγελματικών Στοών σχεδόν ως ισότιμα μέλη. Τέτοια ιστορικά παραδείγματα εμφανίζονται κυρίως στη Σκωτία από το 1599 και στην Αγγλία από τις 16 Οκτωβρίου του 1646 ημερομηνία κατά την οποία, σύμφωνα με το ημερολόγιό του, έγινε αποδεδεγμένος Τέκτων ο φιλόσοφος και αλχημιστής Ηλίας Άσμολ.
Έτσι φθάνουμε στην ιστορική ημερομηνία 24 Ιουνίου 1717 όταν συγκεντρώθηκαν εκπρόσωποι τεσσάρων Στοών του Λονδίνου στο Πανδοχείο της Χήνας και της Σχάρας (Goose and Gridiron) και δημιούργησαν την πρώτη Μεγάλη Στοά του Κόσμου, τη Μεγάλη Στοά του Λονδίνου. Τότε αρχίζει πραγματικά η ιστορία του Ελευθεροτεκτονισμού.
2.
Η Εξέλιξη του Τεκτονισμού και οι Μεγάλες Στοές στον 18ο και 19ο αιώνα
Από τις τέσσερις Στοές οι τρεις εξακολουθούν να λειτουργούν ως σήμερα με διαφορετικά ονόματα και αρίθμηση. Συγκεκριμένα η πρώτη ονομάζεται σήμερα Lodge of Antiquity Νο 2 η τρίτη ονομάζεται Lodge of Fortitude and Old Cumberland No 12 και η τέταρτη ονομάζεται Royal Somerset House and Inverness Lodge No 4. Η δεύτερη, αυτή που συγκεντρωνόταν στο Πανδοχείο Crown, διαλύθηκε το 1736. Η διαφορά στην αρίθμηση οφείλεται σε συνενώσεις Στοών και στη μεγάλη συνένωση μεταξύ των Στοών των Moderns και των Antients που έγινε το 1813.
Μετά λοιπόν την πρώτη συνάντηση αποφασίστηκε η πρώτη επίσημη συνέλευση η οποία φέρεται ότι έγινε ανήμερα στη γιορτή του Ιωάννη του Βαπτιστή στις 24 Ιουνίου 1717 στο Πανδοχείο της Χήνας και της Σχάρας (Goose and Gridiron). Εκεί, σύμφωνα με τον Άντερσον, οι παρόντες εξέλεξαν με ανάταση χειρών ως πρώτο Μέγα Διδάσκαλο τον Anthony Sayer και ως Επόπτες τους Capt. Joseph Elliot και Jacob Lamball, ξυλουργό.
Ο Τεκτονισμός άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία όχι μόνο στην Αγγλία αλλά και στην Ιρλανδία, τη Σκωτία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στην Ιρλανδία η πρώτη Μεγάλη Στοά δημιουργήθηκε το 1725 και στη Σκωτία το 1736. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη άρχισαν να δημιουργούνται ανταγωνιστικά σώματα. Έτσι το 1725 δημιουργήθηκε στην Κομητεία της Υόρκης μια Μεγάλη Στοά με την επωνυμία The Grand Lodge of All England. Οι Στοές που δημιούργησε βρίσκονταν κυρίως στη Βόρεια Αγγλία αλλά όλες διαλύθηκαν ή μεταφέρθηκαν στη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας και η τελευταία από αυτές διαλύθηκε το 1792. Άλλες οργανώσεις ήσαν η Grand Lodge of England south of the River Trent και η Scots Grand Lodge.
3.
Η Συνένωση των Στοών στην Αγγλία
Ο σημαντικότερος ανταγωνισμός προς τη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας προήλθε από την Grand Lodge of England according to the Old Institutions ή όπως έγινε γνωστή Antients ή Atholl (από τους δύο Δούκες του Atholl που διετέλεσαν Μεγάλοι Διδάσκαλοι για μια περίοδο τριάντα χρόνων). Η Μεγάλη Στοά Antients δημιουργήθηκε το 1751 και λειτούργησε ανταγωνιστικά ως το 1813. Οι Antients αποκαλούσαν τα μέλη της πρώτης Μεγάλης Στοάς “Moderns” γιατί υποστήριζαν ότι οι μεν ίδιοι, οι Antients, διατηρούσαν τις αρχαίες παραδόσεις ενώ οι Moderns είχαν προβεί σε απαράδεκτες τροποποιήσεις. Η πρώτη Μεγάλη Στοά δεν αποδέχθηκε ποτέ επίσημα το προσωνύμιο “Moderns” αλλά μόνο το “Premier” δηλαδή πρεσβυτέρα.
Το 1813 οι Antients και οι Moderns αποφάσισαν να συνενωθούν με Μεγάλο Διδάσκαλο το Δούκα του Σάσεξ. Με τη συνένωση η νέα Δύναμη ονομάστηκε Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας (United Grand Lodge of England) και η ονομασία ισχύει ως σήμερα. Η έδρα της Μεγάλης Στοάς είναι στο Λονδίνο στο ιδιόκτητο μέγαρο επί της οδού Great Queen Street το οποίο στην παρούσα του μορφή εγκαινιάστηκε το 1933. Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της Μεγάλης Στοάς άρχισαν να δημιουργούνται Στοές σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες και στις Αγγλικές Αποικίες. Ειδικά στη Βόρεια Αμερική οι πρώτες Αγγλικές Στοές δημιουργήθηκαν γύρω στο 1730 από τους Moderns και μετά το 1751 από τους Antients.
Σήμερα η Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας αναγνωρίζεται σε όλον τον κόσμο με τον τιμητικό τίτλο “Μητέρα Μεγάλη Στοά”. Ο τίτλος αυτός συνιστά απόδοση της ιστορικής τιμής και φυσικά δεν της προσδίδει κάποια ιδιαίτερη εξουσία. Σήμερα ο Τεκτονισμός εμφανίζεται σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου όπου υπάρχουν δημοκρατικά καθεστώτα.