Διονύσιος Ρώµας (1771-1857)

Γεννήθηκε το 1771 και ήταν γιος του Προξένου της Βενετίας στην Πελοπόννησο, Γεωργίου Κανδιάνου Ρώµα (1725-1796) και της Διαµαντίνας Καπνίση. Σπούδασε Νοµικά στην Πάδοβα και μετά το πέρας των σπουδών του επέστρεψε στη Ζάκυνθο. Το 1794 ο Ρώµας διαδέχθηκε τον πατέρα του στη θέση του Γενικού Προξένου της Βενετίας στον Μοριά και τη Ρούµελη. Με αυτή την ιδιότητα συνδέθηκε µε τους σηµαντικότερους προκρίτους και οπλαρχηγούς, ανάμεσα στους οποίους ξεχώρισε τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, µε τον οποίο συνδέθηκε µε στενή φιλία. Το 1803 εκλέχθηκε µέλος της συντακτικής επιτροπής για την ψήφιση του Επτανησιακού Συντάγµατος και το 1806 διορίστηκε στη θέση του Πρύτανη Κερκύρας. Το 1809 εκλέχθηκε Γερουσιαστής και το 1810 ταξίδεψε ως αντιπρόσωπος των Ιονίων Νήσων για να συγχαρεί τον Ναπολέοντα Α΄ για τη γέννηση του γιου του. Στη Γαλλία παρασηµοφορήθηκε µε το παράσηµο της Λεγεώνος της Τιµής.
Την άνοιξη του 1815 ο Ρώµας ως Μέγας Διδάσκαλος ίδρυσε στη Ζάκυνθο τη Στοά «Αναγεννηθείς Φοίνιξ» και έκτοτε ξεκίνησε την πατριωτική του δράση. Τον Απρίλιο του 1819 µυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παπά, το δε επόμενο έτος αναφέρεται ότι αγγλικό στρατιωτικό άγηµα απέκλεισε την οικία του µε σκοπό την έρευνα για τον εντοπισμό µυστικών εγγράφων πατριωτικού περιεχομένου, ωστόσο ο Ρώµας έπεισε τον τοποτηρητή Ross, τέκτονα, ότι επρόκειτο για τεκτονικά έγγραφα. Για να αποφύγει την εξαιτίας τής συνεχιζόμενης πατριωτικής δράσης του καταδίωξη των Άγγλων και τη φυλάκιση κατέφυγε στη Βενετία, όπου παρέµεινε για τέσσερα χρόνια.
Για την προς το έθνος προσφορά του η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (05.05.1827) απηύθυνε στον Ρώμα το ακόλουθο ψήφισµα: «Το έθνος συνηγµένον, χρέος του ελογίσατο ιερόν να αποδείξη και την ευγνωµοσύνην του προς άπαντας τους εναρέτους άνδρας, όσοι το εβοήθησαν. Εκ των τοιούτων είσθε και η εκλαµπρότης σας. Διά του παρόντος οµολογεί αθανάτους χάρητας».
Επιστρέφοντας στη Ζάκυνθο ίδρυσε την Επιτροπή Ζακύνθου µε σκοπό την οικονοµική και πολεµική ενίσχυση του Αγώνα. Το 1833 µετέβη στο Ναύπλιο για να υποδεχθεί τον Όθωνα, αργότερα όμως κατηγορήθηκε μαζί με τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα για συνωμοσία εναντίον του νεαρού βασιλιά αλλά στη συνέχεια αθωώθηκε και, μάλιστα, ο Όθωνας τον τίμησε με το ανώτερο παράσημο του Ταξιάρχη του Σωτήρος και τον ονόμασε Σύμβουλο της Επικρατείας.
Ήταν παντρεµένος µε την Αδριάνα Σταυράκη Λοκατέλλι και είχε δύο γιους, τον Γεώργιο Κανδιάνο (1796-1860) και τον Γεώργιο Δηµήτριο (1805-1874). Πέθανε στη Ζάκυνθο, σε ηλικία 86 ετών, στις 26 Ιουλίου 1857.